Voorbeeldcasussen ⮞ Pimaire preventie
Primaire preventie
Casus
Nora is een 62-jarige dame met een goed gecontroleerde hypertensie. Overigens is ze een gezonde vrouw. Ze consulteert vandaag omdat ze continu piekert over personen met dementie en meer bepaald over het ziekteverloop van haar vader. Uit verdere navraag blijkt dat deze man op 78-jarige leeftijd gediagnosticeerd werd met frontotemporale dementie. Ongeveer een jaar na de diagnose werd hij opgenomen in een rusthuis waar hij op de leeftijd van 83 jaar kwam te overlijden ten gevolge van een longontsteking. Ze vraagt zich af of ze zelf ook dement zal worden, of ze iets kan doen en/of medicatie kan nemen om deze kans te minimaliseren.
Vroegdetectie
Vraag
Vertoont Nora reeds symptomen of risicofactoren op het ontwikkelen van dementie?
Antwoord
Alvorens Nora gerust te stellen ga je best na of ze zelf enige cognitieve symptomen vertoont. Indien deze symptomen gepaard gaan met een impact op haar dagelijkse activiteiten bevinden we ons in het gebied van dementiële syndromen. Bij zuiver cognitieve klachten spreekt men dan weer van Mild Cognitive Impairment.
Lees meer over de zin of onzin van een vroegdetectie.
Aangezien Nora een gezonde vrouw is kunnen we de screening beperken tot enkele oriënterende vragen om haar geheugen te testen. Bovendien gaan we na in hoeverre ze zelfstandig is in haar eigen dagelijkse activiteiten. Hierbij kunnen we meteen aan risicostratificatie doen, door comorbiditeiten, medicatiegebruik en familiale voorgeschiedenis verder uit te pluizen.
Lees meer over anamnese bij dementie
Nora geeft aan dat ze wat meer moeilijkheden ondervindt in het onthouden van nieuwe namen en wat vaker gebruik dient te maken van boodschappenlijstjes tijdens het inkopen. Ze ondervindt geen last of moeilijkheden bij het uitvoeren van haar huishouden, op sociale aangelegenheden en bij het uitvoeren van haar maatschappelijke rol. Wat betreft risicofactoren op cognitieve achteruitgang weerhouden we een goed gecontroleerde hypertensie en een geïsoleerd geval van dementie bij een eerstegraads verwant.
Erfelijkheid
Vraag
Uit elke vorm van dementie zich op dezelfde manier en beschikken deze vormen voor tot verschillende erfelijkheidsrisico's ?
Antwoord
Dementie is een verzameling van symptomen die veroorzaakt kunnen worden door zeer uiteenlopende ziekten (Alzheimerdementie, Parkinson dementie, frontotemporale dementie (FTD), vasculaire dementie....). Zelfs binnen deze diagnosen dient er een onderverdeling te gebeuren wat betreft erfelijkheid omwille van hun moleculair en anatomopathologisch uiteenlopend substraat. De overgrote meerderheid van dementie syndromen is echter niet erfelijk. Slechts enkele zeldzame ziektebeelden vertonen een wisselende overerving (Huntington's, FTD, Ziekte van Creutzfeldt-Jakob...)
Lees meer over de differentiële diagnose van dementie
Nora's vader kreeg een zekerheidsdiagnose van FTD, hoogstwaarschijnlijk de gedragsvariant. Volgens sommige bronnen zouden dergelijke patiënten tot in 40% van de gevallen vroeg of laat een eerstegraads verwant hebben met dementie. Voor de verdere opvolging en om het erfelijkheidsriscio van dit type gespecialiseerde dementiesyndromen te bepalen, wordt best naar de tweede lijn verwezen.
Preventie
Vraag
Kan Nora haar risico op dementie verlagen?
Antwoord
Het ontstaan van dementie is een multifactorieel gebeuren. Bijgevolg kunnen we via een resem aan beïnvloedbare aangrijpingspunten de kans op dementie verlagen. Meer bepaald op cardiovasculair, endocrinologisch, sociaal, mentaal en zintuiglijk vlak.
Lees meer over primaire preventie