Zorgdiagnostiek ⮞ Veiligheid 

Veiligheid

Het beheer van goederen, vertegenwoordiging en geldzaken

In momenten van verwarring kan een persoon met dementie soms onverantwoorde aankopen doen of financieel schadelijke beslissingen nemen. Het risico wordt er alleen maar groter op, als mensen zonder scrupules van de toestand van een persoon met dementie proberen te profiteren en hem dwingen bepaalde documenten te ondertekenen. De persoon met dementie kan door zijn aandoening ook hinder ondervinden bij het afhandelen van zakelijke besognes, zoals het betalen van facturen of verzekeringspremies. Er kunnen in zulke situaties twee soorten maatregelen worden overwogen: de lastgeving en het voorlopige bewind. Lees meer

Bescherming van de persoon

Een gedwongen opname kan in uitzonderlijke omstandigheden noodzakelijk zijn om een geesteszieke tegen zichzelf te beschermen of wanneer hij voor anderen een bedreiging vormt. De wet geeft aan de vrederechter de toelating om deze beslissing te nemen, maar er zijn strikte voorwaarden aan verbonden (2). lees meer

  • Geestesziekte
  • Psychische problemen die de band met de werkelijkheid aantasten en die zich uiten in ernstige functionele problemen.
  • Ernstig gevaar voor eigen gezondheid en in mindere mate derden.
  • Geen alternatieve behandeling mogelijk.

Het besturen van een voertuig

Geen evident thema gezien de persoon met dementie zijn autonomie niet graag beperkt ziet. Voor dit thema is er een gedeelde verantwoordelijkheid. Niet alleen is de patiënt verantwoordelijk om de nodige maatregelen te nemen bij een diagnose van dementie maar ook de arts.

Op basis van de patiëntenrechten moeten artsen hun patiënt volledig inlichten over de patiënt zijn gezondheidstoestand en alle gevolgen van dien, dus ook wat betreft het rijden met de wagen. Doet een arts dat niet, of kan hij niet aantonen dat hij dat gedaan heeft, dan kan een arts verantwoordelijk gesteld worden bij een ernstig ongeval. 

  • Bij diagnose is de verplichting om het rijbewijs in te leveren binnen de 4 dagen. (3,4).
    Dit wordt echter door de artsen niet meer toegepast. Zeker bij een beginnende dementie is deze maatregel disproportioneel. In een later stadium van dementie is dat wel aan de orde. Niet de diagnose telt, wel wie ze heeft. Hierbij is de Niet-pluis vragenlijst zeer nuttig (zie hieronder). 
  • Rijgeschiktheidsattest kan bekomen worden door evaluatie via CARA in samenspraak met de arts.
  • Verder verwijzen we naar de Niet-pluis vragenlijst die door geriater dr. Mark Lutin werd ontwikkeld. Aan de hand van een aantal parameters - zoals medicatiegebruik, compensatiegedrag, valproblematiek en medische aandoeningen - kan de arts zo samen met de patiënt diens rijbekwaamheid inschatten. Die checklist is vrij beschikbaar en wil huisartsen alert maken voor het belang om rond dit thema het gesprek aan te gaan met de patiënt. 
    Deze vragenlijst is een goede screening van eventuele problemen op de weg.
    Dit kan dan in samenspraak met de arts gebeuren via CARA van het Vias institute of een Centrum Samen Veilig Mobiel verbonden aan een geriatrisch dagziekenhuis (Jessaziekenhuis, Hasselt - St. Maarten, Mechelen - AZ Maria Middelares, Gent). Indien deze vragenlijst duidelijk problemen identificeert is verder nazicht noodzakelijk.

Medicatie review

Omwille van de cognitieve symptomen is het van groot belang nauw toe te zien op de therapie trouw.  Geneesmiddelen worden dikwijls vergeten, niet op tijd of niet in de juiste dosis in genomen. Bij het opstarten van nieuwe medicatie dient er bovendien kritisch gekeken te worden naar de medicatielijst, met het oog op eventuele interacties te vermijden en onnodige medicatie af te schaffen. Hierbij dient er  bijzondere aandacht besteedt te worden voor samenwerking, efficiënte inzet van technologie en gebruik van elektronische communicatiemiddelen. Een actuele medicatielijst opgesteld door de huisarts, een medicatiedoos met tijdsindelingen zijn enkele handige hulpmiddelen. Eventueel kan thuisverpleging ingeschakeld worden om deze rol over te nemen. Bij dementerende ouderen is het beter wanneer een naaste of de thuisverpleging de geneesmiddelen bijhoudt, en de medicatie persoonlijk toedient. 

Persoonlijk alarm & valpreventie

Uit incidentiecijfers blijkt dat 24 tot 40% van de thuiswonende 65-plussers minstens eenmaal per jaar valt, waarvan 21 tot 45% herhaaldelijk. Bovendien verhogen factoren zoals hoge leeftijd en cognitieve stoornissen het valrisico. Het valrisico bij ouderen met dementie loopt op tot 72% op jaarbasis, waarvan 39% herhaaldelijk valt! (5) Om mensen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen, speelt het in hun voordeel in geval van nood, heel snel alarm te kunnen slaan. Zulke alarmen kunnen vaak in overeenkomst met de verschillende mutualiteiten gehuurd worden, waarbij er eveneens gekozen kan worden voor traceerbare alarm knoppen. Vaak wordt bij alarm via een continu bereikbare centrale contact opgenomen met een familielid of vertrouweling.

Interessante literatuur


← Medicatie-beoordeling                                                                                                     Mantelzorg →  

Bronnen

1. Wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt

2. Wet van 26 juni 1990 betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke

3. Wet van 16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer, artikels 23, § 1, 3° en 24

4. Koninklijk Besluit van 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs

5. Milisen K, Detroch E, Bellens K, Braes T, Dierickx K, Smeulders W, Teughels S, Dejaeger E, Boonen S, Pelemans W. Valincidenten bij thuiswonende ouderen: een pilotstudie naar prevalentie, omstandigheden en gevolgen in Vlaanderen. Tijdschr Gerontol Geriatr 2004; 35: 15-20. Naar het artikel.